Cách rèn thói quen đọc sách cho bé từ nhỏ như thế nào?

Đọc sách từ khi còn nhỏ không chỉ giúp trẻ phát triển trí tuệ mà còn giúp hình thành thói quen học hỏi suốt đời. Việc rèn luyện thói quen đọc sách cho bé là một quá trình lâu dài và cần sự kiên nhẫn từ cha mẹ. Bài viết này sẽ cung cấp những bí kíp giúp bạn hình thành thói quen đọc sách cho bé từ những năm tháng đầu đời.

1. Thời điểm “vàng” để bắt đầu rèn luyện thói quen đọc sách cho con

Thời điểm bắt đầu rèn luyện thói quen đọc sách cho con rất quan trọng, và càng sớm càng tốt. Ngay từ khi bé sơ sinh, bạn có thể bắt đầu đọc sách cho con để giúp bé dần quen với ngữ điệu và âm thanh của ngôn ngữ. Tuy nhiên, độ tuổi từ 1 - 6 tuổi là giai đoạn lý tưởng để trẻ hình thành tình yêu với sách và bắt đầu phát triển kỹ năng đọc một cách tự nhiên.

2. Lộ trình rèn luyện thói quen đọc sách cho con

Từ sơ sinh cho đến 10 tuổi, mỗi giai đoạn phát triển của trẻ đều có những cách tiếp cận đọc sách khác nhau. Dưới đây là lộ trình chi tiết giúp bố mẹ rèn luyện thói quen đọc sách cho bé.

2.1. Giai đoạn sơ sinh (0 - 12 tháng) – Khơi dậy cảm giác yêu sách từ sớm

Trẻ sơ sinh có thể cảm nhận giọng nói và âm thanh ngay từ khi còn nhỏ, vì vậy việc đọc sách cho bé từ khi bé chào đời là rất hữu ích. Mặc dù bé chưa thể hiểu nội dung, nhưng việc nghe giọng điệu và nhịp điệu ngữ âm sẽ giúp trẻ cảm nhận được sự gần gũi và yêu thích việc nghe kể chuyện. Bạn nên chọn sách vải mềm, sách tranh đơn giản với hình ảnh sinh động, giúp bé nhìn, chạm và cảm nhận. Đọc sách với giọng điệu vui vẻ và biểu cảm sẽ thu hút sự chú ý của bé.

Mẹo:

• Chọn sách có màu sắc tươi sáng và hình ảnh lớn, ít chữ.


• Đọc nhẹ nhàng, tạo cảm giác gần gũi và thân mật giữa cha mẹ và bé

2.2. Giai đoạn 1 - 3 tuổi – Bắt đầu hình thành thói quen đọc

Ở giai đoạn này, bé bắt đầu phát triển khả năng ngôn ngữ, và đây là thời điểm vàng để hình thành thói quen đọc sách. Trẻ em bắt đầu yêu thích nghe kể chuyện, quan sát hình ảnh và bắt chước giọng điệu của cha mẹ. Bạn có thể chọn sách bìa cứng, sách lật mở (lift-the-flap) hoặc sách tương tác, giúp bé vừa học vừa chơi.

Mẹo:

• Đọc sách vào giờ cố định, chẳng hạn như trước khi đi ngủ.


• Để bé tự chọn sách, giúp bé có cảm giác làm chủ việc đọc.


• Đọc chậm rãi, thay đổi giọng điệu để bé thích thú.

2.3. Giai đoạn 3 - 6 tuổi – Kích thích trí tưởng tượng và tình yêu sách

Trong giai đoạn này, trẻ có thể tập trung lâu hơn và hiểu được nội dung sách. Đây là độ tuổi thích hợp để giới thiệu các câu chuyện cổ tích, sách tranh có cốt truyện đơn giản, sách có vần điệu và thơ ca giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và trí tưởng tượng. Bạn cũng có thể cùng bé thảo luận về câu chuyện và tạo ra các trò chơi sáng tạo xung quanh sách.

Mẹo:

• Đọc cùng con và hỏi bé về câu chuyện để khuyến khích tư duy.


• Tạo một góc đọc sách riêng, sắp xếp sách một cách đẹp mắt để bé hứng thú.


• Kết hợp đọc sách với đóng vai nhân vật để bé thêm vui vẻ và hứng thú.

2.4. Giai đoạn 6 - 10 tuổi – Xây dựng tình yêu đọc sách thực sự

Ở độ tuổi này, trẻ đã bắt đầu có sở thích đọc sách riêng và có thể đọc những cuốn sách dài hơn. Bạn nên giúp con chọn những cuốn sách phù hợp, tránh ép buộc trẻ đọc sách quá khó hoặc không thú vị. Khuyến khích trẻ đọc sách truyện dài, sách khoa học, sách giáo dục nhẹ nhàng và giúp con khám phá thế giới qua những câu chuyện.

Mẹo:

• Tạo thử thách đọc sách: Mỗi tuần một cuốn, mỗi tháng một chủ đề.


• Khuyến khích trẻ viết lại hoặc vẽ tranh về câu chuyện đã đọc.


• Đọc sách cùng con hoặc cùng trao đổi cảm nhận về sách.

2.5. Giai đoạn 10 tuổi trở lên – Duy trì thói quen đọc lâu dài

Ở độ tuổi này, trẻ bắt đầu thích những thể loại sách theo sở thích cá nhân. Đây là thời điểm tuyệt vời để hướng trẻ đến những cuốn sách chuyên sâu hơn như sách kỹ năng, tiểu thuyết nhẹ nhàng, truyện phiêu lưu. Tuy nhiên, bạn cần hạn chế để trẻ tiếp xúc với điện thoại, máy tính bảng quá nhiều thay vì đọc sách.

Mẹo:

• Cho trẻ tự chọn sách theo sở thích nhưng vẫn cần định hướng về nội dung phù hợp.


• Cùng thảo luận với con về sách để giúp con rèn luyện tư duy phản biện.


• Đăng ký thư viện hoặc tham gia nhóm đọc sách để trẻ có môi trường học hỏi.

3. Phương pháp rèn thói quen đọc sách cho bé

Để giúp bé rèn luyện thói quen đọc sách từ nhỏ, các phương pháp sau đây sẽ giúp bạn đạt được kết quả tốt nhất.

3.1. Tạo môi trường đọc sách lý tưởng

Việc tạo ra một không gian đọc sách thoải mái là yếu tố quan trọng để khuyến khích bé đọc sách. Thiết kế một góc đọc sách riêng biệt với ánh sáng tốt và không gian yên tĩnh. Trưng bày sách đẹp mắt, dễ lấy và đặt ở những nơi bé dễ dàng tiếp cận như gần giường ngủ hoặc phòng khách. Để bé tự chọn sách theo sở thích sẽ giúp bé cảm thấy chủ động trong việc đọc.

3.2. Bắt đầu đọc sách từ sớm và đều đặn

Đọc sách cho bé nghe ngay từ khi sơ sinh là bước đầu tiên trong việc rèn luyện thói quen này. Bạn nên duy trì thói quen đọc sách hàng ngày vào thời gian cố định, chẳng hạn như trước khi đi ngủ hoặc khi bé thư giãn. Mỗi ngày, bắt đầu từ 5-10 phút, sau đó tăng dần thời gian khi bé lớn lên.

3.3. Chọn sách phù hợp với lứa tuổi

Chọn sách phù hợp với độ tuổi của bé là rất quan trọng.

• 0 - 3 tuổi: Sách tranh đơn giản, nhiều hình ảnh, ít chữ.


• 3 - 6 tuổi: Truyện cổ tích, sách có câu chuyện ngắn, sách có vần điệu.


• 6 tuổi trở lên: Sách có cốt truyện dài hơn, sách khoa học, sách khám phá thế giới.

3.4. Đọc sách cùng bé và khuyến khích tương tác

Để bé hứng thú với việc đọc, bạn có thể thay đổi giọng điệu, tạo âm thanh vui nhộn và bắt chước nhân vật trong sách. Hỏi bé những câu hỏi mở về nội dung sách để khuyến khích tư duy và giúp bé nhớ lâu hơn. Khuyến khích bé kể lại câu chuyện theo cách của mình hoặc vẽ tranh về nhân vật trong sách.

3.5. Làm gương cho con

Trẻ em học hỏi qua việc bắt chước. Nếu bạn đọc sách thường xuyên và thể hiện niềm vui khi đọc, bé sẽ cảm thấy việc đọc sách là một hoạt động thú vị và dễ dàng bắt chước. Biến việc đọc sách thành hoạt động gia đình, ví dụ như cùng nhau đọc sách vào cuối tuần.

3.6. Kết hợp sách nói và sách điện tử nếu cần

Nếu bé chưa thích đọc sách giấy, có thể thử sách nói (audiobook) để giúp bé cảm thấy thú vị hơn. Bạn cũng có thể sử dụng ứng dụng đọc sách tương tác, nhưng cần kiểm soát nội dung và thời gian sử dụng để đảm bảo bé không quá phụ thuộc vào công nghệ.

4. Lỗi thường gặp khi rèn con đọc sách

Dưới đây là một số lỗi thường gặp khi rèn thói quen đọc sách cho bé và tác hại của chúng:

• Ép buộc con đọc sách: Nếu bạn ép buộc bé đọc sách quá nhiều hoặc sách không phù hợp, bé sẽ cảm thấy chán và không hứng thú với việc đọc.


• Chọn sách không phù hợp với độ tuổi và sở thích của bé: Việc chọn sách quá khó hoặc không phù hợp sẽ làm bé cảm thấy khó khăn, không thích đọc.


• Không duy trì thói quen đọc đều đặn: Không có kế hoạch đọc sách cố định khiến bé dễ quên và bỏ dở thói quen.


• Để con tiếp xúc với điện thoại, tivi quá nhiều: Việc để trẻ tiếp xúc quá nhiều với các thiết bị điện tử sẽ làm giảm khả năng tập trung và làm bé mất hứng thú với việc đọc sách.


• Không tạo không gian đọc sách hấp dẫn: Thiếu không gian đọc sách lý tưởng sẽ làm bé không cảm thấy thích thú khi đọc sách.

Rèn luyện thói quen đọc sách cho bé từ nhỏ không chỉ giúp trẻ phát triển trí tuệ mà còn hình thành thói quen học hỏi suốt đời. Với những phương pháp và mẹo nhỏ trên, bạn hoàn toàn có thể giúp con yêu thích việc đọc sách. Hãy bắt đầu rèn luyện thói quen đọc sách từ hôm nay để bé có một nền tảng vững chắc cho sự phát triển trong tương lai!