Làm thế nào để đọc sách hiệu quả, nhớ lâu, dễ áp dụng?

Nhiều người đọc rất nhiều sách nhưng không nhớ được nội dung lâu hoặc không thể áp dụng vào thực tế. Điều này không nằm ở số lượng sách bạn đọc, mà ở cách bạn tiếp cận và tiếp thu thông tin từ sách. Bài viết này sẽ cung cấp cách đọc sách hiệu quả giúp bạn nâng cao khả năng ghi nhớ và duy trì thói quen đọc một cách bền vững.

1. 5 tiêu chí đánh giá mức độ hiệu quả khi đọc sách

Không có một thước đo cố định cho việc đọc sách hiệu quả vì mỗi người có mục tiêu và phong cách đọc khác nhau. Tuy nhiên, có 5 tiêu chí căn bản phổ biến giúp bạn đánh giá bản thân đã khai thác tối đa hiệu quả cho việc đọc sách hay chưa.

1.1. Hiểu và ghi nhớ nội dung chính

Đọc sách hiệu quả không phải là đọc nhiều, mà là hiểu được nội dung cốt lõi và có thể tóm tắt lại bằng ngôn ngữ của mình. Nếu sau khi đọc một cuốn sách, bạn có thể kể lại những ý chính và cách chúng liên quan đến nhau, điều đó cho thấy bạn đã tiếp thu tốt.

1.2. Ứng dụng vào thực tế

Một cuốn sách thực sự hữu ích khi bạn có thể áp dụng nó vào cuộc sống hoặc công việc. Nếu bạn đọc sách kỹ năng, hãy thử áp dụng những lời khuyên vào thực tế. Nếu là sách học thuật, hãy sử dụng kiến thức đó để giải quyết vấn đề.

1.3. Duy trì sự tập trung khi đọc

Đọc sách mà liên tục bị xao nhãng sẽ làm giảm chất lượng tiếp thu. Nếu bạn có thể đọc liên tục trong 20 - 30 phút mà không cảm thấy mất tập trung, nghĩa là bạn đã chọn đúng phương pháp và môi trường đọc phù hợp.

1.4. Có sự hứng thú và duy trì thói quen

Việc đọc sách không nên là một nhiệm vụ ép buộc mà cần trở thành một thói quen tự nhiên. Một dấu hiệu của việc đọc hiệu quả là bạn cảm thấy hứng thú với nội dung và mong muốn tiếp tục tìm hiểu thêm.

1.5. Ghi chép và lưu trữ thông tin hợp lý

Những người đọc sách hiệu quả thường có hệ thống ghi chú hoặc tóm tắt để lưu giữ thông tin quan trọng. Điều này giúp bạn có thể tra cứu lại nội dung một cách dễ dàng mà không cần đọc lại toàn bộ cuốn sách.

Sau khi nắm rõ các tiêu chí đánh giá trên, bước tiếp theo mà bạn cần thực hiện là áp dụng phương pháp đọc sách khoa học để cải thiện khả năng tiếp thu và ghi nhớ.

2. Hướng dẫn 6 cách đọc sách hiệu quả, dễ áp dụng

Để đọc sách hiệu quả, bạn cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau nhằm tối ưu hóa khả năng ghi nhớ và áp dụng kiến thức. Dưới đây là những phương pháp đã được chứng minh có thể giúp bạn đọc sách thông minh hơn.

2.1. Xác định mục tiêu đọc sách

Trước khi bắt đầu một cuốn sách, hãy xác định mục tiêu đọc. Bạn đọc cuốn sách này để làm gì? Để giải trí, học tập hay phát triển kỹ năng? Khi có mục tiêu cụ thể, bạn sẽ dễ dàng tập trung vào những phần quan trọng và bỏ qua những thông tin không cần thiết.

Khi có mục tiêu rõ ràng, bạn sẽ dễ dàng tập trung vào những nội dung quan trọng thay vì đọc lan man, mất thời gian mà không thu được giá trị thực sự.

2.2. Chọn sách phù hợp với sở thích và trình độ

Chọn đúng sách giúp bạn duy trì hứng thú và tiếp thu kiến thức dễ dàng hơn. Nếu sách quá khó, bạn sẽ dễ nản chí; nếu quá đơn giản, bạn có thể nhanh chóng cảm thấy nhàm chán. Để tối ưu hóa trải nghiệm đọc, hãy áp dụng các bước sau khi lựa chọn sách.

Ví dụ:

• Nếu bạn yêu thích kinh tế, hãy đọc sách về tài chính, kinh doanh. Nếu thích văn học, hãy chọn tiểu thuyết có cốt truyện hấp dẫn.
• Nếu bạn là người mới tiếp cận lĩnh vực tài chính, hãy chọn những cuốn sách có nội dung căn bản cho người mới bắt đầu.

2.3. Chọn thời gian và không gian đọc sách phù hợp

Không phải lúc nào cũng là thời điểm lý tưởng để đọc sách. Đọc vào thời gian và không gian phù hợp sẽ giúp bạn tăng khả năng tập trung và tiếp thu tốt hơn.

Gợi ý thời gian đọc sách hiệu quả:

• Buổi sáng (6h - 9h): Phù hợp với người có thói quen dậy sớm, não bộ tỉnh táo nhất.
• Buổi chiều (14h - 16h): Giúp duy trì năng lượng sau giờ nghỉ trưa, phù hợp với sinh viên, freelancer.
• Buổi tối (20h - 23h): Phù hợp với những người bận rộn, muốn thư giãn với sách sau một ngày dài.

Gợi ý không gian đọc sách lý tưởng:

• Đủ ánh sáng, tránh đọc trong môi trường quá tối gây mỏi mắt.
• Không có tiếng ồn lớn, tránh bị gián đoạn bởi điện thoại, TV.
• Nếu không có không gian yên tĩnh, có thể đến thư viện, quán cà phê hoặc sử dụng nhạc nền nhẹ để duy trì sự tập trung.

2.4. Sử dụng phương pháp đọc sách hiệu quả

Chỉ đọc sách một cách thụ động sẽ khiến bạn nhanh quên nội dung. Dưới đây là một số phương pháp giúp bạn tăng hiệu suất đọc và ghi nhớ tốt hơn.

1. Phương pháp SQ3R (Survey - Question - Read - Recite - Review)

SQ3R giúp bạn đọc có hệ thống và tăng khả năng nhớ lâu, trong đó:

• Survey (Khảo sát): Xem mục lục, tiêu đề, hình minh họa để có cái nhìn tổng quan về nội dung sách.
• Question (Đặt câu hỏi): Tự hỏi bản thân "Cuốn sách này sẽ giúp mình trả lời câu hỏi gì?"
• Read (Đọc kỹ): Đọc từng phần với sự tập trung, tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi đã đặt ra.
• Recite (Tóm tắt): Sau khi đọc xong một chương, hãy thử tóm tắt lại bằng ngôn ngữ của bạn.
• Review (Ôn lại): Xem lại ghi chú sau vài ngày để củng cố trí nhớ.

2. Phương pháp Feynman

Đây là phương pháp giúp bạn kiểm tra xem mình đã thực sự hiểu nội dung sách hay chưa. Cách thực hiện như sau:

• Chọn một đoạn hoặc chương quan trọng trong sách.
• Tóm tắt lại bằng cách nói hoặc viết như thể đang giải thích cho một đứa trẻ.
• Nếu bạn không thể giải thích một cách đơn giản, hãy quay lại đọc lại phần đó cho đến khi hiểu rõ.

2.5. Ghi chép thông minh khi đọc sách

Ghi chú không phải là chép lại nguyên văn nội dung mà cần hệ thống lại thông tin sao cho dễ nhớ nhất. Bạn có thể sử dụng:

• Sơ đồ tư duy (Mindmap): Phù hợp với sách kỹ năng, sách học thuật để hệ thống hóa thông tin.
• Ghi chú theo phương pháp Cornell: Chia trang giấy thành 3 phần (ý chính, chi tiết, tổng kết) giúp bạn dễ dàng ôn lại nội dung.
• Ghi chú trên ứng dụng số hóa: Sử dụng Notion, Evernote hoặc Google Keep để lưu trữ thông tin quan trọng.

2.6. Kết hợp đọc sách và nghe sách nói

Nếu bạn gặp khó khăn trong việc duy trì thói quen đọc, sách nói là một giải pháp thay thế hiệu quả. Nghe sách nói giúp bạn tiếp thu kiến thức trong khi làm việc khác như đi lại, tập thể dục hay thư giãn.

MyDio cung cấp hàng ngàn đầu sách nói đa dạng, giúp bạn dễ dàng tiếp cận tri thức mọi lúc, mọi nơi. Đây là lựa chọn hoàn hảo để tối ưu hóa thời gian đọc sách mà không bị gián đoạn bởi lịch trình bận rộn.

3. Lưu ý để duy trì thói quen đọc sách

Xây dựng một thói quen đọc sách lâu dài không phải là điều dễ dàng, nhưng nếu thực hiện đúng cách, bạn có thể biến việc đọc thành một phần tự nhiên trong cuộc sống. Dưới đây là một số lưu ý giúp bạn duy trì thói quen đọc sách:

• Chọn sách phù hợp với sở thích và trình độ: Nếu bạn chọn một cuốn sách quá khó hoặc không phù hợp với sở thích, rất dễ nản chí và bỏ dở. Hãy bắt đầu với những cuốn sách dễ tiếp cận, sau đó dần nâng cấp độ khó lên.
• Tạo một môi trường đọc sách lý tưởng: Không gian đọc sách cần đủ ánh sáng, yên tĩnh và không có yếu tố gây xao nhãng như điện thoại, TV. Nếu không thể tạo không gian riêng, bạn có thể đến thư viện hoặc quán cà phê yên tĩnh để đọc.
• Thiết lập thời gian đọc sách cố định: Cố định một khung giờ đọc sách mỗi ngày, chẳng hạn 30 phút trước khi đi ngủ hoặc 15 phút vào buổi sáng, giúp bạn dễ dàng duy trì thói quen mà không cảm thấy áp lực.
• Không đặt áp lực phải đọc nhiều: Việc đọc sách không nên trở thành một nhiệm vụ bắt buộc. Hãy đọc theo tốc độ của riêng bạn, miễn là duy trì sự ổn định. Nếu một cuốn sách không hấp dẫn, đừng ngần ngại đổi sang cuốn khác để giữ hứng thú.

Đọc sách hiệu quả không chỉ là hoàn thành một cuốn sách mà là hiểu sâu, ghi nhớ lâu và áp dụng vào thực tế. Bằng cách áp dụng các cách đọc sách hiệu quả được gợi ý phía trên,  bạn sẽ có thể tối ưu hóa quá trình tiếp thu kiến thức. Nếu không có nhiều thời gian, hãy kết hợp nghe sách nói để tận dụng khoảng thời gian trống trong ngày.